Τι είναι το Ανοιχτό Ωοειδές Τρήμα (PFO);
Κατά την εμβρυϊκή ζωή, η κυκλοφορία του αίματος παρακάμπτει τους πνεύμονες, καθώς δεν είναι ακόμα σε λειτουργία. Για τον σκοπό αυτό, υπάρχει φυσιολογικά το ωοειδές τρήμα, ένα μικρό άνοιγμα στο μεσοκολπικό διάφραγμα, ανάμεσα στον δεξιό και τον αριστερό κόλπο της καρδιάς.
Μετά τη γέννηση και την έναρξη της αναπνοής, το άνοιγμα αυτό κλείνει σταδιακά, εξαιτίας της αύξησης της πίεσης στον αριστερό κόλπο. Ωστόσο, σε περίπου 1 στους 4 ενήλικες, το ωοειδές τρήμα παραμένει ανοικτό – αυτό ονομάζεται Ανοιχτό Ωοειδές Τρήμα ή PFO (Patent Foramen Ovale).
Είναι πάντα παθολογικό το PFO;
Όχι απαραίτητα. Σε πολλές περιπτώσεις, το PFO παραμένει ασυμπτωματικό και δεν απαιτεί καμία θεραπεία. Ωστόσο, έχει αποδειχθεί ότι σε συμπτωματικούς ασθενείς, δηλαδή όταν υπάρχει:
- Εγκεφαλικό επεισόδιο αγνώστου αιτίας (κρυπτογενές ΑΕΕ)
- Ημικρανία με αύρα, κυρίως σε νεαρά άτομα
- Εμβολικά επεισόδια σε άλλα όργανα (π.χ. οφθαλμός, νεφρός)
…το PFO μπορεί να λειτουργεί ως παθολογική δίοδος μικροθρόμβων ή άλλων εμβολικών υλικών από τη φλεβική κυκλοφορία προς την αρτηριακή, παρακάμπτοντας τους πνεύμονες, που φυσιολογικά λειτουργούν ως φίλτρο.
Η σημασία του διαγνωστικού ελέγχου πριν την απόδοση του ΑΕΕ σε PFO
Η τεκμηρίωση της αιτιολογικής συσχέτισης μεταξύ ενός εγκεφαλικού επεισοδίου και της ύπαρξης PFO προϋποθέτει τον αποκλεισμό εναλλακτικών αιτιών, μέσω ολοκληρωμένου νευρολογικού, καρδιολογικού και αιματολογικού ελέγχου. Συγκεκριμένα, είναι απαραίτητο να αποκλειστούν:
- Αθηροσκληρωτικές βλάβες των μεγάλων αγγείων (μέσω απεικόνισης)
- Καρδιοεμβολικές αιτίες όπως παροξυσμική κολπική μαρμαρυγή (μέσω καταγραφής καρδιακού ρυθμού με Holter ρυθμού 24–72 ωρών ή εμφυτεύσιμο loop recorder)
- Θρομβοφιλικές καταστάσεις ή αυτοάνοσα νοσήματα (μέσω εξειδικευμένων αιματολογικών εξετάσεων)
Μόνο μετά τον αποκλεισμό των παραπάνω και την τεκμηρίωση της ύπαρξης PFO με υψηλού κινδύνου χαρακτηριστικά, μπορεί να θεωρηθεί το PFO ως πιθανός αιτιολογικός παράγοντας του ΑΕΕ και να τεθεί ένδειξη για ενδεχόμενη διαδερμική σύγκλειση.
Πότε ένα PFO θεωρείται κλινικά σημαντικό;
Η σημασία του PFO εξαρτάται από:
Την παρουσία συμπτωμάτων ή συμβάντων, όπως κρυπτογενές ΑΕΕ ή επαναλαμβανόμενες ημικρανίες με αύρα ενώ για την εκτίμηση λαμβάνονται υπόψιν:
- Το μέγεθος του PFO.
- H ύπαρξη ανευρύσματος του μεσοκολπικού διαφράγματος.
- O βαθμός της ροής από δεξιά προς αριστερά (shunt).
Πώς γίνεται η διάγνωση του PFO;
Η διάγνωση απαιτεί εξειδικευμένο καρδιολογικό έλεγχο, ο οποίος περιλαμβάνει:
Υπερηχοκαρδιογράφημα με έγχυση φυσαλίδων (Bubble Test)
Ανιχνεύεται η δίοδος φυσαλίδων από τον δεξιό στον αριστερό κόλπο, ενδεικτικό επικοινωνίας.
Διοισοφάγειο Υπερηχοκαρδιογράφημα (TEE)
Επιτρέπει ακριβέστερη απεικόνιση του μεσοκολπικού διαφράγματος και του PFO, ιδίως αν πρόκειται για μεγαλύτερο άνοιγμα ή υπάρχει ανεύρυσμα.
Δοκιμασία Valsalva
Χρήσιμη για να αποκαλυφθεί παροδική ή κρυφή επικοινωνία.
Aξονική τομογραφία (CT καρδιάς)
Σε επιλεγμένες περιπτώσεις, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ανάδειξη της ανατομίας του μεσοκολπικού διαφράγματος και άλλων συγγενών καρδιακών ανωμαλιών.
Ποια είναι η θεραπευτική προσέγγιση;
1. Παρακολούθηση
Για ασυμπτωματικούς ασθενείς, χωρίς ιστορικό εμβολικού επεισοδίου, συχνά δεν απαιτείται καμία παρέμβαση.
2. Φαρμακευτική αγωγή
Σε ασθενείς με κρυπτογενές εγκεφαλικό αλλά χωρίς σαφή ένδειξη για επεμβατική σύγκλειση, μπορεί να χορηγηθούν αντιαιμοπεταλιακά ή αντιπηκτικά, ανάλογα με την περίπτωση.
3. Διαδερμική Σύγκλειση του PFO
Ενδείκνυται σε νεαρούς ενήλικες (18–60 ετών) με κρυπτογενές εγκεφαλικό και υψηλού κινδύνου PFO.
Η διαδικασία περιλαμβάνει:
- Εισαγωγή ειδικού καθετήρα μέσω της μηριαίας φλέβας
- Τοποθέτηση μιας μικρής συσκευής σύγκλεισης στο άνοιγμα
- Διάρκεια επέμβασης: περίπου 30–45 λεπτά
- Νοσηλεία: 24 ώρες
4. Χειρουργική Σύγκλειση του PFO
Σπανιότερα, όταν συνυπάρχει και άλλη καρδιοχειρουργική πάθηση που απαιτεί επέμβαση (π.χ. σοβαρή βαλβιδοπάθεια), η σύγκλειση του PFO μπορεί να γίνει χειρουργικά, ταυτόχρονα με τη βασική επέμβαση.
Τι δείχνουν οι μελέτες;
Κλινικές μελέτες όπως οι RESPECT, CLOSE, REDUCE κατέδειξαν ότι:
- Το διαδερμικό κλείσιμο του PFO μειώνει τον κίνδυνο επανεμφάνισης εγκεφαλικού
- Η επέμβαση είναι ασφαλής με χαμηλό ποσοστό επιπλοκών
- Σε ορισμένους ασθενείς με ημικρανία με αύρα, παρατηρείται βελτίωση των συμπτωμάτων μετά τη σύγκλειση
Συχνές Ερωτήσεις
🧠 Μπορεί ένα PFO να προκαλέσει εγκεφαλικό;
Ναι, όταν υπάρχει διέλευση μικροθρόμβων από το φλεβικό στο αρτηριακό σύστημα, χωρίς να φιλτραριστούν στους πνεύμονες.
💉 Είναι ασφαλής η διαδερμική σύγκλειση;
Ναι, είναι ελάχιστα επεμβατική διαδικασία, με εξαιρετικό προφίλ ασφάλειας όταν γίνεται από έμπειρο επεμβατικό καρδιολόγο.
📋 Πρέπει να κάνω έλεγχο αν είχα εγκεφαλικό χωρίς γνωστή αιτία;
Οπωσδήποτε. Ένας πλήρης καρδιολογικός έλεγχος για PFO είναι απαραίτητος.
Συμπέρασμα
Το Ανοιχτό Ωοειδές Τρήμα (PFO) είναι μια συχνή ανατομική παραλλαγή, που σε συγκεκριμένες περιπτώσεις μπορεί να έχει κλινική σημασία, ιδιαίτερα σε συμπτωματικούς ασθενείς με εγκεφαλικό, ημικρανίες με αύρα ή άλλα εμβολικά επεισόδια.
Η σύγχρονη καρδιολογία παρέχει εξειδικευμένες διαγνωστικές εξετάσεις και ασφαλείς, αποτελεσματικές θεραπείεςγια τους ασθενείς αυτούς. Εάν ανήκετε σε ομάδα κινδύνου, η εκτίμηση από ειδικό επεμβατικό καρδιολόγο μπορεί να προλάβει σοβαρές επιπλοκές.
